programma:
15.30 – 16.00 uur inloop met koffie en thee
16.00 – 16.15 uur opening door A.B. van der Roest
16.15 – 17.15 uur Prof. dr. Ida H. Stamhuis
“Florence Nightingale en de goddelijke wetten van de statistiek”FN 24-03-2010
17.15 – 17.30 uur vragen en discussie
17.30 – 18.20 uur pauze en eenvoudige maaltijd
18.20 – 19.20 uur Dr. Kees de Pater
“De relatie tussen geloof en kansrekening & statistiek in historisch perspectief”
19.20 – 19.35 uur koffiepauze
19.35 – 20.50 uur Drs. Wim Jan van Braak
“Inleiding in de filosofie van de wiskunde”
20.50 – 21.00 uur sluiting
over de sprekers:
Ida H. Stamhuis is professor wetenschapsgeschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Samenvatting van haar lezing:
Florence Nightingale (1822-1911) is vooral bekend als de ‘lady with the lamp’, de dame die de gewonde soldaten liefdevol verzorgde. Anderen kennen haar als de persoon die het beroep van verpleegster heeft geprofessionaliseerd. Dat ze ook wel een ‘hartstochtelijk statisticus’ is genoemd, is minder bekend. Ik zal in mijn lezing duidelijk maken, waarom dit een heel terechte benaming voor haar is. Verder zal ik erop ingaan welke bijdragen aan de statistiek ze heeft geleverd, hoe dat in haar verdere activiteiten paste en wat ze ermee bedoelde wanneer ze betoogde dat statistiek de goddelijke wetten van de samenleving blootlegt.
Kees de Pater is oud-docent wiskunde aan Driestar educatief en gastmedewerker aan de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit te Amsterdam, waar hij eerder werkzaam was als UD voor de geschiedenis van de natuurwetenschappen.
Samenvatting van zijn lezing:
In de achttiende eeuw verschijnt er een stroom van publicaties, waarin de auteurs het bestaan en de zorg van God pogen te bewijzen op grond van de natuurverschijnselen, buiten de Openbaring om. Dit genre wordt veelal aangeduid als fysicotheologie. Ook statistiek en kansrekening worden gebruikt voor fysicotheologische beschouwingen. Zo betoogde John Arbuthnot, toen hij constateerde dat er 82 jaar lang elk jaar meer jongens dan meisjes in Londen geboren waren, dat dit onmogelijk toeval kon zijn (1710). Tegenover deze apologetische insteek zien we dat statistiek en kansrekening later ook gebruikt zijn om het bestaan en de zorg van God ter discussie te stellen door onderzoek te doen naar de effectiviteit van het bidden. De bekende Engelse statisticus Francis Galton ging na of geestelijken vanwege hun gebed mogelijk langer leven dan andere personen. Statistisch was er volgens Galton echter geen verschil (1872). Soortgelijk onderzoek van hem leidde tot dezelfde conclusie. Ook na Galton is herhaaldelijk gepoogd statistisch grip te krijgen op de vraag of bidden helpt, dikwijls (maar niet altijd) vanuit een sceptische grondhouding. Ik wil enkele opmerkingen maken over deze historische relatie tussen statistiek en geloof en misschien nog een heel voorzichtig lijntje naar het heden trekken.
Wim Jan van Braak is docent wiskunde aan het Van Lodenstein College in Amersfoort. Sinds zijn studie is hij geinteresseerd in bovenstaand onderwerp. Hij heeft twee keer een module over dit thema verzorgd. Hij hoopt zijn lezing in samenwerking met u als toehoorder te verzorgen. U zult dus ingeschakeld worden.